تولد و دوران کودکی
حضرت آیت الله علیرضا اعرافى در سال 1338 در شهر میبد واقع در استان یزد در میان خانوادهاى اهل علم و با تقوا به دنیا آمد. پدرش آیت اللَّه محمد ابراهیم اعرافى از علماى مشهور آن دیار و از دوستان نزدیک امام خمینى(ره)بود که نقش بسزایى در بیدارى مردم میبد و یزد ایفا کرد. آن عالم وارسته سالها قبل از انقلاب اسلامى نماز جمعه بر پا مىکرد و خود، با سلاح در آن خطبه مىخواند. مادر استاد اعرافى نیز از زنان پاکدامن و مؤمن روزگار بود و از فرزندان آیت اللَّه شیخ کاظم افضلى اردکانى(ره)به شمار مىآمد.
دوران تحصیل
استاد اعرافى تحصیلات کلاسیک خود را در دیار خود آغاز کرد. او پس از خواندن مقدارى از دروس ادبیات، در سال 1349 به قم آمد و همان جا تحصیلات دوره ابتدایى خود را تکمیل کرد و همزمان دروس حوزه خود را آغاز نمود، و به سرعت دروس دوره مقدمات و سطح را به پایان رسانید؛ به گونهاى که در سال 1356 به درس خارج بزرگان قم راه یافت
او در طى این سالها از شرکت در دروس فلسفى نیز باز نماند و آن دروس را نیز به حد کمال فرا گرفت و نیز در درس اخلاق استادان خود حضور جدّى داشت. او در ضمن تحصیل دروس حوزوى زبانهاى عربى و انگلیسى را فراگرفت و از مطالعات در رشتههاى ریاضى و فلسفه غرب نیز باز نماند و بسیارى از کتب را که در آن روزگار در حوزه متداول نبود، فرا گرفت و در دوره تعلیم و تربیت دفتر همکارى حوزه و دانشگاه (پژوهشگاه حوزه و دانشگاه) حرکت کرد و در تعطیلات به مباحثه تفسیر المیزان و شرح نهج البلاغه ابن ابى الحدید پرداخت.
استادان و دوستان
استاد اعرافى در سالهاى تحصیل خود به محضر عالمان بسیار شرفیاب شد. او که در تفسیر شاگرد آیت اللَّه مشکینى و در هیئت شاگرد استاد حسن زاده آملى بود، کتابهاى فلسفتنا و اقتصادنا نوشته شهید صدر(ره) را نزد آیت اللَّه سید کاظم حائرى فرا گرفت
در درس خارج فقه و اصول شاگرد استادانى چون آیت اللَّه العظمى حاج شیخ مرتضى حائرى(ره)، آیت اللَّه العظمى فاضل لنکرانى، آیت اللَّه العظمى وحید خراسانى، آیت اللَّه العظمى جواد تبریزى، آیت اللَّه العظمى مکارم شیرازى و آیت اللَّه العظمى شبیرى زنجانى بود
او دروس اسفار اربعه، برهان شفا، فصوص الحکم و تمهید القواعد را نزد آیت اللَّه جوادى آملى و بخشى از اسفار را نزد آیت الله شهید مطهرى(ره) آموخته و در زمینه فلسفه از آیت اللَّه مصباح یزدى بهرههاى بسیار برد.
استاد اعرافى در سالهاى تحصیل خود با استادان و فضلاى بسیار رابطه دوستى داشت و دروس پیش آموخته را مباحثه مىکرد که از جمله آنان حجتالاسلام و المسلمین محمدعلى مدرسى یزدى، حجتالاسلام و المسلمین محمدکاظم بهرامى، حجتالاسلام و المسلمین على نقى فقیهى، حجتالاسلام و المسلمین محمد بهشتى را مىتوان نام برد.
فعالیتهاى علمى و فرهنگى
حضرت آیت الله علیرضا اعرافى ، در سالهاى عمر خود فعالیتهاى بسیارى را در زمینه علم و فرهنگ به انجام رسانده است. او بسیارى از کتب دوره سطح را بارها تدریس کرده و سالها به تدریس اسفار اربعه و خارج فقه قضا و تربیت (فقه التربیة) اشتغال داشته است. ویژگى تدریس او نوآورى و تطبیق مباحث موجود در کتب قدما با مبانى امروزین علوم است. او کتابهاى بسیارى در زمینه علوم تربیتى به چاپ رسانده است که از جمله آنان مىتوان به کتاب »فلسفه تعلیم و تربیت« اشاره کرد. استاد اعرافى از ابتداى انقلاب اسلامى تا کنون در مسؤولیتهاى مهمى ایفاى نقش کرده است.
برخى از مسئولیتهاى او در عرصه علم و فرهنگ در پیش و هم اکنون به شرح زیر است:
1)ریاست مرکز جهانى علوم اسلامى و عضویت در هیئت امناى آن؛
2) عضویت در شوراى فرهنگى - اجتماعى وزارت علوم، تحقیقات و فناورى؛
3) عضویت در شوراى فرهنگ عمومى وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامى؛
4) ریاست پژوهشکاه حوزه و دانشگاه قم؛
5) مدیریت گروه علوم تربیتى مؤسسه امام خمینى (ره)؛
6) عضویت در هیئت امناى مؤسسه بین المللى هدى؛
7) معاونت پژوهشى حوزه علمیه قم؛
8) ریاست هیئت امناى دانشکده علوم قرآنى میبد؛
9) عضویت در کنگره دین پژوهان کشور؛
10) مدیر مسؤولى فصلنامههاى »حوزه و دانشگاه«، »جستار اقتصادى« و »تربیت اسلامى«؛
11) عضویت در هیئت امناى دفتر تبلیغات حوزه علمیه قم؛
12) عضویت در شوراى پژوهشهاى علمى کشور؛
13) عضویت در هیئت امناى مرکز جهانى و سازمان مدارس خارج از کشور
14) استاد اعرافى سالها در دانشگاههاى سراسر کشور و مؤسسات وابسته به آموزش عالى تدریس داشته و از این رهگذر شاگردان خوبى را تربیت کرده است
فعالیتهاى سیاسى
استاد اعرافى در سالهاى عمر خود تا به امروز در عرصه سیاست فعالیتهاى بسیارى را به منصه ظهور نهاده است. او که فرزند پدرى عالم و مجاهد بود همواره با نهضت امام(ره) همراه بود و در بسیارى از سمتهایى که پیشتر ذکر آنها گذشت، فعالیتهاى سیاسى نیز داشته و به تحقق آرمانهاى انقلاب کمک شایانى نموده است. او در سال 1371 با حکم مقام معظم رهبرى به امامت جمعه شهر میبد برگزیده شد.
استاد اعرافى در سالهاى دفاع مقدس، بارها در جبهه ها حضور یافت و مشوّق رزمندگان اسلام بود او هم اکنون از اعضاى جامعه مدرسین حوزه علمیه قم است و به تدریس اشتغال دارد.