تقوای قلب باعث پیدا شدن تقوای جوارح می شود

آیت الله شب زنده دار، تقوا را به دو قسم جوارحی و جوانحی برشمرده و بیان کردند: تقوای جوارحی محل ظهور اعضای ظاهری انسان است، تقوای چشم، پرهیز از آن چیزهایی است که نگاه به آنها حرام است و اگر تقوای چشم ترقی پیدا کند فقط از محرمات چشم نمی پوشد، بلکه از مظاهری که ممکن است او را تشویق کند یا زمینه سازی برای ناروایی ها کند، می پرهیزد.

عضو شورای عالی حوزه‌های علمیه، ادامه داد: تقوایی که محل ظهور آن زبان است، زبان را از محرمات لسانی حفظ می کند، اهل دروغ نیست، غیبت نمی کند، بهتان نمی زند، قول بدون علم نمی گوید.

وی در تبیین تقوای جوانحی تصریح کرد: تقوای جوانحی تقوایی است که محل ظهور آن قلب و باطن انسان است و دارای یک طهارت و نورانیتی می شود که آثار فراوانی از خود بروز می دهد؛ قرآن می فرماید: «ذَٰلِکَ وَمَنْ یُعَظِّمْ شَعَائِرَ اللَّهِ فَإِنَّهَا مِنْ تَقْوَی الْقُلُوبِ» تقوای قلوب در مقابل تقوای جوارح انسان است، این دو تقوا در یکدیگر اثر متقابل دارند و تقوای قلب موجب پیدا شدن تقوای جوارح می شود.

عضو فقهای شورای نگهبان افزود: اگر انسان ملتزم شد که از نظر اعمال جوارحی در راه درست گام بردارد و مطیع خدای متعال باشد، کم کم در قلب اثر می گذارد و قلب را نورانی و مصفا می کند، تقوای قلب عمل جوارحی، عمل پاکیزه و با اخلاص را به دنبال دارد و از سویی اعمال مصفا و پاکیزه موجب تطهیر قلب می شوند.

وی فلاح و رستگاری را نتیجه اجتماع رعایت تقوا، ابتغاء وسیله و جهاد در راه خدا دانست و بیان کرد: یکی از مظاهر وسیله، حب و دلبستگی و دل در گرو اولیاء خدا قرار دادن است؛ بواسطه این اجتماع امور ثلاثه، انسان های معمولی را به تعجب وا می دارد.

عضو شورای عالی حوزه علمیه، امامان معصوم را بهترین الگوهایی دانست که تقوا، ابتغاء وسیله و جهاد در راه خدا در آنها کاملا تحقق پیدا کرده است و خاطرنشان کرد: یکی از آنها حضرت حسن بن علی (ع) است؛ تقوا، ابتغاء و مجاهده او در حدی است که تصور نمی شود.

وی با اشاره به کلام محدث قمی در أنوار الهیه درباره سیمای مولایمان امام حسن (ع)، بیان کرد: عبادت کننده ترین و زاهد ترین مردم بود؛ زهد عنصری است که برای موفقیت و رهبران دینی یک شرط اساسی و رکن است، فلذا خداوند برای آنها شرط زهد داری کرده است و آنها پذیرفته اند.

استاد حوزه علمیه قم زهد، دلسوزی، سلامتی، علم و بیان رسا را نمونه ای از ویژگی های لازم برای عالم دین دانست و گفت: اما آنچه که أثر اساسی دارد و رکن در موفقیت تحصیل یک دانش پژوه است دارا بودن دو خصوصیت علاقه وافر و سعی و جهد بلیغ است و کسانی که این دو را داشتند به مقامات بالا رسیدند.

وی در ادامه توصیف ویژگی های امام حسن (ع) بیان کرد: حضرت برای زیارت خانه خدا، پیاده می رفتند و حال اینکه این پیاده رفتن برای اینکه برای خدا باشد، مرکب های هموار را با خود همراه می کرد اما حضرت سوار بر آنها نمی شدند؛ در روایت وارد است که ایشان 25 بار حج در طول 45 سال خود بصورت پیاپی و با پای برهنه در بیابان سوزان به جای آورده اند؛ اینها همه تجلیل و بزرگداشت خداوند متعال است؛ اینها نتیجه جمع سه محور مذکور است.

آیت الله شب زنده دار ادامه داد: پنجمین خصلت ایشان اشک ریختن در هنگام یاد مرگ، مبعوث شدن و گذشتن از صراط بود؛ معصوم و مطیع خدای متعال بود اما اینگونه خصلت داشت؛ انسان برای اطلاع از نواقص و کاستی های خود، خودش را با اولیاء الهی بسنجد اگر کف خصوصیات در او نبود، بداند عیبی در او است، و از فرصت برای رفع نواقص استفاده کند؛ در آخرت ما از محصول دنیا استفاده می کنیم.

وی ضمن بیان اینکه حضرت وقتی یاد بهشت و جهنم می افتاد همانند یک شخص مارگزیده حالت اضطراب برای او پیدا می شد، خاطرنشان کرد: مردم وقتی به روحانیت نگاه می کنند، باید سیمای سید الشهداء و امام حسن (ع) و مولا علی (ع) را ببینند و اگر اینطور شود جامعه راه ترقی به خدای متعال را خواهد داشت.

ایشان افزودند: هرگاه قرآن را تلاوت می کردند، لبیک می گفتند و پاسخ می دادند؛ در هر حال به یاد خدای متعال بودند؛ یکی از بزرگان عرفان فرمودند: هیچ گاه یاد خدا را فراموش نکنید، یاد خدا صفای قلب و بیمه شدن از وقوع در مخاطرات را به همراه دارد؛ حضرت امام حسن مجتبی (ع) از همه مردم راستگو تر بودند.

وی بیان کرد: در هنگام وضو گرفتن رنگ از رخ ایشان می پرید؛ در هنگام ورود به مسجد به مناجات و دعای با خدای متعال می پرداختند؛ وقتی از نماز صبح فارغ می شد با کسی سخن نمی گفت تا آفتاب طلوع کند و در بین الطلوعین به حضرت حق توجه داشت؛ در زندگی دو یا سه بار تمام اموال خود را انفاق نمودند.